Automat vs Manual

Dziś przyszedł w końcu czas na wpis o mechanizmach zegarkowych

Z uwagi na fakt, że wstępne wyniki jednej z ankiet umieszczonych na blogu wskazują, iż największą popularnością wśród odwiedzających cieszą się zegarki mechaniczne o naciągu automatycznym, chciałem napisać coś na ich temat. Tak się też stało, ale gdy kończyłem swój krótki wpis, pomyślałem, że warto by zestawić te mechanizmy z mechanizmami o naciągu manualnym. Skłoniło mnie do tego wiele tematów na forach zegarkowych, w których użytkownicy usilnie próbowali konfrontować oba typy rozwiązań, a wymieniając ich wady i zalety, starali się wybrać wariant najbardziej odpowiedni dla siebie.

Na pewno trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź na pytanie o przewagę jednego rozwiązania nad drugim. Osobiście jestem zwolennikiem naciągu automatycznego, ale moje doświadczenie w użytkowaniu manuali jest wystarczające, aby określić własne stanowisko w tym temacie. Dlatego mam nadzieję, że zawarte w dzisiejszym wpisie spostrzeżenia i porównania będą pomocne osobom, które szukają rozwiązania optymalnego dla      własnych potrzeb.

Automaty

Jak wszyscy wiemy ww. typ zegarków mechanicznych poza standardowymi, wspólnymi modułami, wyposażony jest dodatkowo w moduł automatycznego naciągu sprężyny, którego głównym i najbardziej rzucającym się w oczy elementem jest wahnik, zwany również rotorem. Z uwagi na swoją “transparentność” wahnik stał się szybko wdzięcznym elementem, na którym producenci zaczęli umieszczać swoje logo lub różnego rodzaju, przykuwające oko, zdobienia. Takie “smaczki” możemy podziwiać u topowych manufaktur, natomiast producenci zegarków budżetowych umieszczają tam przeważnie nazwę marki lub swoje logo. Poniżej prezentuję przykładową fotografię high-endowego kalibru w wydaniu manufaktury Corum.

Pisząc w dużym skrócie, moduł automatycznego naciągu pozwala wykorzystać naturalne ruchy ręki, na której jest noszony zegarek do zapewnienia nam ciągłości jego pracy, przez co nie musimy pamiętać o codziennym nakręcaniu. Zazwyczaj 8-9 godzinne codzienne noszenie takiego zegarka przez osobę średnio aktywną fizycznie, zapewnia nam autonomiczną pracę czasomierza przez około 24 godziny.
Wynalazcą tego rewolucyjnego rozwiązania był urodzony w 1729 roku Abraham-Luis Perrelet, którego brand po dziś dzień podkreśla te zasługi demonstrując często w swoich czasomierzach konstrukcje automatycznego naciągu, w których historia przenika się ze współczesnością, a estetyka z funkcjonalnością. Dobrym przykładem takiego zegarka jest model “Double Rotor” przedstawiony na zdjęciu poniżej.

Powracając do tematu lojalnie uprzedzam, że kalibry które za chwilę opiszę nie będą nawet w promilu tak urodziwe jak te pokazane powyżej.

Moje praktyczne doświadczenie jeśli chodzi o automaty, bazuje głównie na szwajcarskich mechanizmach ETA 2824-2 oraz ETA 2892.A2, rosyjskim 2416B, a także japońskimi cal. 46941. W tej części artykułu skupię się więc na nich, a ich techniczne specyfikacje i swoje spostrzeżenia będę przedstawiał w maksymalnie syntetycznej formie.

ETA 2824-2
Średnica: 25,60mm
Wysokość:  4,60mm
Liczba kamieni: 25
Częstotliwość: 28.800bph (4Hz)
Deklarowana rezerwa chodu: 38h
Rzeczywista rezerwa chodu: 37h 14min
Dokładność fabryczna : +12s
Dokładność po regulacji: (+1s) – w pierwszym roku, (+5s) obecnie
Awarie: brak.
Zalety: stabilna i cicha praca mechanizmu, możliwość precyzyjnej i dokładnej regulacji, stop-sekunda.
Wady : dość krótka rezerwa chodu, przeciętna wydajność modułu automatu, relatywnie wysokie koszty serwisowania.
Model zegarka wyposażonego w werk: Doxa California.

ETA 2892.A2
Średnica 25,60mm
Wysokość: 3,60mm
Liczba kamieni: 21
Częstotliwość: 28.800bph (4Hz)
Deklarowana rezerwa chodu: 42h
Dokładność fabryczna : +11s
Awarie: brak.
Zalety: rozmiar- idealnie nadający się do wąskich- eleganckich zegarków, możliwość precyzyjnej i dokładnej regulacji, stop-sekunda, wysoka kultura pracy- ruchy wahnika są płynne i ustabilizowane, pracujący mechanizm jest bardzo cichy.
Wady : niska wydajność modułu automatu (vide recenzja Longines Presence), wysoka cena i wysokie koszty serwisowania.
Model zegarka wyposażonego w werk: Longines Presence.

cal. 46941
Średnica 27mm
Wysokość: 5,45mm
Liczba kamieni: 21
Częstotliwość: 21.600bph
Deklarowana rezerwa chodu: 41h
Dokładność fabryczna : +14s
Awarie: brak.
Zalety: wysoka żywotność mechanizmu, bardzo wydajny moduł automatu, relatywnie długa rezerwa chodu, niska cena i niskie koszty serwisowania, “in-house” w wydaniu Orienta.
Wady:   brak stop- sekundy, grubość werku, przeciętna dokładność, “siermiężny” wygląd (bez jakichkolwiek zdobień)
Model zegarka wyposażonego w werk: Orient Cristal.

cal. 2416b
Średnica 24mm
Wysokość: 6,3mm
Liczba kamieni: 31
Częstotliwość: 19800bph
Deklarowana rezerwa chodu: 31h
Dokładność fabryczna : +30s
Awarie: w moim egzemplarzu brak, natomiast awaryjność tego kalibru jest powszechnie znana i opisywana na forach.
Zalety: niska cena i niskie koszty serwisowania, deklarowane przez producenta okres między-serwisowy to aż 10 lat.
Wady:   mało wydajny moduł automatu, brak stop- sekundy, grubość werku wpływająca na masywność zegarków, niska dokładność, “siermiężny” wygląd (bez jakichkolwiek zdobień), krótka rezerwa chodu, dość wysoka awaryjność, hałaśliwa praca rotoru w module automatycznego naciągu, dość niska częstotliwość pracy balansu.
Model zegarka wyposażonego w werk: Vostok Komandirskie K-34

“Manuale”

Zegarki mechaniczne z naciągiem ręcznym, nie posiadają udogodnienia w postaci modułu automatycznego naciągu, ale przez liczne grono entuzjastów to właśnie one uznawane są za kwintesencję tego co w zegarmistrzostwie jest najcenniejsze. Wśród wielu ich zwolenników zaobserwować można swoistą więź z czasomierzem, polegającą na codziennym jego nakręcaniu o stałej porze dnia, które szybko staje się pielęgnowanym nawykiem. Zanim przejdę do swoich nisko budżetowych mechanizmów pozwolę czytelnikom “nacieszyć oko” kalibrem z naciągiem ręcznym w wykonaniu absolutnie topowej manufaktury jaką jest Vacheron Constantin.

Znane mi mechanizmy, które chciałem w tej części przedstawić to rosyjski cal. 3602, azjatycki Unitas 6497 oraz białoruski cal. 1801.1. Tytułem sprostowania trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że są to kalibry z półki cenowej prezentowanego powyżej 2416b czy japońskiego 46941, które nie powinniśmy bezpośrednio porównywać np. z ETĄ 2892.A2, gdyż jest ona co najmniej kilkanaście razy droższa od każdego z nich.

Molnija 3602
Średnica 36mm
Wysokość: 4,65mm
Liczba kamieni: 15
Częstotliwość: 18000bph
Deklarowana rezerwa chodu: 42h
Rzeczywista rezerwa chodu: 42h 39min
Dokładność fabryczna : -15s/ doba
Dokładność po regulacji: po 7 próbach poddałem się i uzyskałem jeszcze słabszy wynik od fabrycznego tj +21s.
Awarie: brak.
Zalety: niska cena i niskie koszty serwisowania, prosta budowa pozytywnie wpływająca na bezawaryjność, klimatyczny i donośny odgłos “cykania”.
Wady : duże rozmiary, “siermiężny” wygląd (bez jakichkolwiek zdobień), trudna regulacja, brak stop-sekundy, brak daty, niska częstotliwość pracy balansu, przeciętna dokładność chodu, brak systemu antywstrząsowego.
Model zegarka wyposażonego w werk: MC Sturmovik.

Łucz 1801.1
Dokładne wymiary nie są mi znane, ale wielkość kalibru jest jak by to ująć “damska”….
Liczba kamieni: 15
Częstotliwość: nieznana (nie udało mi się dotrzeć do dokładnych danych, ale na pewno jest niska).
Deklarowana rezerwa chodu: 38h
Dokładność fabryczna : -30s/ doba
Dokładność deklarowana przez producenta: od -40s do +85s
Awarie: brak.
Zalety: niska cena i niewielkie rozmiary, “in-house” w wydaniu Łucza.
Wady :  trudna regulacja, brak stop-sekundy, brak daty, słaba dokładność.
Model zegarka wyposażonego w werk: Łucz 40mm

Ostatnim z opisywanych dziś przez mnie mechanizmów jest chiński Anitas 6497, który jest klonem szwajcarskiego oryginału. Trzeba przyznać, że pomimo niskiej ceny jest on zdecydowanie najlepiej wykończony z pośród wszystkich kalibrów, które dziś opisałem.

Anitas 6497
Średnica 36,6mm
Wysokość: 4,5mm
Liczba kamieni: 17
Częstotliwość: 18000bph
Deklarowana rezerwa chodu: 50h
Dokładność fabryczna : -12s/ doba
Zalety: staranne wykończenie i ładne zdobienia mechanizmu, niska cena i niskie koszty serwisowania, prosta budowa pozytywnie wpływająca na bezawaryjność, rezerwa chodu.
Wady : konstrukcja wtórna w stosunku do oryginału, duże rozmiary, brak stop-sekundy, brak daty, niska częstotliwość pracy balansu, przeciętna dokładność chodu.
Model zegarka wyposażonego w werk: Parnis Pilot.

Dla mnie największym minusem w obecnie produkowanych werkach manualnych jest ich mała różnorodność. W szwajcarskich “manualach” ciągle najbardziej popularny jest przestarzały Unitas 6497/8, w zegarkach rosyjskich równie przestarzały cal. 3602/3.        Co prawda istnieje jeszcze ciągle mało popularna ETA 2801-2, która kompensuje praktycznie wszystkie wady np Unitasa (data, stop-sekunda, rozmiary), ale w dalszym ciągu przewaga liczebności kalibrów automatycznych jest bezdyskusyjna.

Co do minusów czasomierzy automatycznych  warto podkreślić, że jeśli chodzi o ich awaryjność to jest ona wyższa z uwagi właśnie na moduł automatu. Łożyska, na których umieszczony jest rotor narażone są na szybsze zużycie, ze względu na intensywniejszą pracę. Sam moduł też jest w mechaniźmie “dodatkowy”, co w pewnym sensie naturalnie zwiększa szansę wystąpienia awarii. W moim przekonaniu nie jest to jednak ryzyko na tyle wielkie, aby determinowało wybór napędu. Może to natomiast stanowić jeden z argumentów, który u części przyszłych użytkowników spowoduje skłanianie się w kierunku bardziej tradycyjnego napędu manualnego.